习题4.7
第 2 题
计算曲面积分 \(\oint\limits_{S^{+}}\dfrac{x\text{d}{y}\wedge\text{d}{z} + y\text{d}{z}\wedge\text{d}{x} + z\text{d}{x}\wedge\text{d}{y}}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{3}{2}}}\), 其中 \(S^{+}\) 为: % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
(1) 不包含也不经过原点的半径为 \(R\) 的球面外侧;
(2) 不包含也不经过原点的任意封闭曲面的外侧;
(3) 球面 \(x^2 + y^2 + z^2 = \epsilon^2(\epsilon > 0)\);
(4) 包含原点在其内部的任意封闭曲面的外侧.
解
\(X = \dfrac{x}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{3}{2}}}, Y = \dfrac{y}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{3}{2}}}, Z = \dfrac{z}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{3}{2}}}\). 因此 \(\dfrac{\partial X}{\partial x} = \dfrac{y^2 + z^2 - 2x^2}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{5}{2}}}, \dfrac{\partial Y}{\partial y} = \dfrac{x^2 + z^2 - 2y^2}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{5}{2}}}, \dfrac{\partial Z}{\partial z} = \dfrac{x^2 + y^2 - 2z^2}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{5}{2}}}\).
(1) 由 Gauss 公式, 该积分值为 \(0\).
(2) 由 Gauss 公式, 该积分值为 \(0\).
(3) 设此球面为 \(\Gamma\), 该积分值为 \(J\). 由对称性知 \(J = 3\oint\limits_{\Gamma^{+}}Z\text{d}{x}\wedge\text{d}{y}\). 对于 \(z > 0\), \(\text{d}{x}\wedge\text{d}{y} = \text{d}{x}\text{d}{y}, z = \sqrt{\epsilon^2 - x^2 - y^2}\). 对于 \(z < 0\), \(\text{d}{x}\wedge\text{d}{y} = -\text{d}{x}\text{d}{y}, z = -\sqrt{\epsilon^2 - x^2 - y^2}\). 因此
(4) 设积分区域为 \(A\), 则由 Gauss 公式, \(\oint\limits_{\Gamma^{-}\cup A^{+}}\dfrac{x\text{d}{y}\wedge\text{d}{z} + y\text{d}{z}\wedge\text{d}{x} + z\text{d}{x}\wedge\text{d}{y}}{(x^2 + y^2 + z^2)^{\frac{3}{2}}} = 0\). 因此 % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
第 3 题
利用 Gauss 公式计算下列曲面积分.
(1) \(\oint\limits_{S^{+}}x^3\text{d}{y}\wedge\text{d}{z} + y^3\text{d}{z}\wedge\text{d}{x} + z^3\text{d}{x}\wedge\text{d}{y}\), 其中 \(S^{+}\) 为球面 \(x^2 + y^2 + z^2 = a^2(a > 0)\) 的外侧; % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
(3) \(\oint\limits_{S^{+}}(x + 2y + 3z)\text{d}{x}\wedge\text{d}{y} + (y+2z)\text{d}{y}\wedge\text{d}{z} + (z^2 - 1)\text{d}{z}\wedge\text{d}{x}\), 其中 \(S^{+}\) 为平面 \(x + y + z = 1\) 及与三个坐标平面所围四面体的表面, 外侧为正; % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
(5) \(\oint\limits_{S^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{S}}\), 其中 \(\mathbf{A} = \dfrac{\mathbf{r}}{r^3}, \mathbf{r} = x\mathbf{i} + y\mathbf{j} + z\mathbf{k}, r = ||\mathbf{r}||\), \(S\) 为椭球面 \(\dfrac{x^2}{a^2} + \dfrac{y^2}{b^2} + \dfrac{z^2}{c^2} = 1\), 外侧为正; % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
解
(1) \(X = x^3, Y = y^3, Z = z^3\), 且 \(x^2 + y^2 + z^2 = R^2\). 由 Gauss 公式
(3) \(X = x + 2y + 3z, Y = y + 2z, Z = z^2 - 1\). 由 Gauss 公式
(5) 由第2题 (4) 得 \(\oint\limits_{S^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{S}} = 4\pi\). % 这里符号有问题, 应该是 \oiint
第 4 题
求向量场 \(\mathbf{A}\) 通过闭曲面 \(S\) (从里向外) 的通量 \(\Phi = \oint\limits_{S^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{S}}\).
(1) \(\mathbf{A} = x^3\mathbf{i} + y^3\mathbf{j} + z^3\mathbf{k}\), \(S\) 为球面 \(x^2 + y^2 + z^2 = R^2\);
(2) \(\mathbf{A} = (x - y + z)\mathbf{i} + (y - z + x)\mathbf{j} + (z - x + y)\mathbf{k}\), \(S\) 为椭球面 \(\dfrac{x^2}{a^2} + \dfrac{y^2}{b^2} + \dfrac{z^2}{c^2} = 1\).
解
(1) 由第3题 (1) 得 \(\Phi = \dfrac{12}{5}\pi R^5\).
(2) \(X = x - y - z, Y = y - z + x, Z = z - x + y\). 由 Gauss 公式
第 5 题
利用 Stokes 公式计算下列积分.
(1) \(\oint_{L^{+}}y\text{d}{x} + z\text{d}{y} + x\text{d}{z}\), 其中 \(L\) 是球面 \(x^2 + y^2 + z^2 = R^2\) 与平面 \(x + y + z = 0\) 的交线, 从 \(z\) 轴正向看上去, 为逆时针方向;
(3) \(\oint_{L^{+}}y^2\text{d}{x}+z^2\text{d}{y} + x^2\text{d}{z}\), 其中 \(L\) 是以 \(A(a, 0, 0), B(0, b, 0), C(0, 0, c)(a, b, c > 0)\) 为顶点的三角形的边界, 方向为 \(A \to B \to C \to A\).
解
(1) 取 \(\mathbf{n} = \left(\dfrac{\sqrt{3}}{3}, \dfrac{\sqrt{3}}{3}, \dfrac{\sqrt{3}}{3}\right)\). 记 \(D\) 为球 \(x^2 + y^2 + z^2 \le R^2\) 被平面 \(x + y + z = 0\) 所截的截面. 由 Stokes 公式
故 \(\oint_{L^{+}}y\text{d}{x} + z\text{d}{y} + x\text{d}{z} = \sqrt{3}\iint\limits_{D}\text{d}{S} = -\sqrt{3}\pi R^2\).
(3) 由 Stokes 公式
考虑其中的 \(\oint_{L^{+}}y^2\text{d}{x} = \iint\limits_{S^{+}}2y\text{d}{x}\wedge\text{d}{y}\), 在 \(xy\) 平面内的投影 \(D_{xy} = \{(x, y) | 0 \le x \le a, 0 \le y \le b - \dfrac{b}{a}x\}\).
由对称性知 \(\oint_{L^{+}}y^2\text{d}{x}+z^2\text{d}{y} + x^2\text{d}{z} = \dfrac{ab^2 + bc^2 + ca^2}{3}\).
第 6 题
试验证下列微分式为某个三元函数 \(u(x, y, z)\) 的全微分, 并求出该函数.
(1) \(\dfrac{1}{x^2}(yz\text{d}{x} - zx\text{d}{y} - xy\text{d}{z})\);
(2) \(\dfrac{1}{(x + z)^2 + y^2}[y\text{d}{x} - (z + x)\text{d}{y} + y\text{d}{z}]\).
解
(1) 记 \(u(x, y, z) = -\dfrac{yz}{x} + C\), 则 \(\text{d}{u} = \dfrac{1}{x^2}(yz\text{d}{x} - zx\text{d}{y} - xy\text{d}{z})\).
(2) 记 \(u(x, y, z) = \arctan{\dfrac{x + z}{y}} + C\), 则 \(\text{d}{u} = \dfrac{1}{\left(\frac{x+z}{y}\right)^2 + 1}\text{d}{\left(\dfrac{x + z}{y}\right)} = \dfrac{1}{(x + z)^2 + y^2}[y\text{d}{x} - (z + x)\text{d}{y} + y\text{d}{z}]\).
第 7 题
证明下列曲线积分与路径无关, 并求积分值.
(1) \(\int_{(0, 0, 0)}^{(1, 2, 1)}(y + z)\text{d}{x} + (z + x)\text{d}{y} + (x + y)\text{d}{z}\);
(2) \(\int_{(1, -1, 1)}^{(1, 1, -1)}y^2z\text{d}{x} + 2xyz\text{d}{y} + xy^2\text{d}{z}\);
解
(1) 记 \(u(x, y, z) = xy + yz + zx\), 则 \(\int_{(0, 0, 0)}^{(1, 2, 1)}(y + z)\text{d}{x} + (z + x)\text{d}{y} + (x + y)\text{d}{z} = u(1, 2, 1) - u(0, 0, 0) = 5\).
(2) 记 \(u(x, y, z) = xy^2z\), 则 \(\int_{(1, -1, 1)}^{(1, 1, -1)}y^2z\text{d}{x} + 2xyz\text{d}{y} + xy^2\text{d}{z} = u(1, 1, -1) - u(1, -1, 1) = -2\).
第 8 题
求向量场 \(\mathbf{A} = \dfrac{-y\mathbf{i} + x\mathbf{j}}{x^2 + y^2} + a\mathbf{k}\) 沿下列曲线的环量 \(\Gamma = \oint_{L^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{r}}\).
(1) 圆周 \(\begin{cases}x^2 + y^2 = \epsilon^2, \\ z = 0, \end{cases}\epsilon > 0\);
(2) 圆周 \(\begin{cases}(x-1)^2 + y^2 = r^2, \\ z = 2,\end{cases}r > 2\).
解
(1) 做坐标变换 \(\begin{cases}x = \epsilon\cos\theta, \\ y = \epsilon\sin\theta, \end{cases}\) 则
(2) \(X = \dfrac{-y}{x^2 + y^2}, Y = \dfrac{x}{x^2 + y^2}\). 设 (1) 中环路为 \(L_1\), 本题环路为 \(L_2\), \(L_1\) 与 \(L_2\) 构成的区域为 \(D\). 由于 \(\dfrac{\partial X}{\partial y} = \dfrac{y^2 - x^2}{(x^2 + y^2)^2} = \dfrac{\partial Y}{\partial x}\), 故由 Stokes 定理,
故 \(\oint_{L_2^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{r}} = -\oint_{L_1^{-}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{r}} = \oint_{L_1^{+}}\mathbf{A}\cdot\text{d}{\mathbf{r}} = 2\pi\).
第 12 题
若向量场的积分与路径无关, 就称向量场为保守场, 考察下列向量场是否为保守场, 如果是, 求出相应的势函数, 并计算积分 \(\int_{(4, 0, 1)}^{(2, 1, -1)}\mathbf{V}\cdot\text{d}{\mathbf{r}}\):
(1) \(\mathbf{V} = y\cos(xy)\mathbf{i} + x\cos(xy)\mathbf{j} + \sin z\mathbf{k}\);
(3) \(\mathbf{V} = (6xy + z^2)\mathbf{i} + (3x^2 - z)\mathbf{j} + (3xz^2 - y)\mathbf{k}\);
解
(1) \(X = y\cos(xy), Y = x\cos(xy), Z = \sin z\), 则
因此该向量场是保守场, 且 \(u(x, y, z) = \sin(xy) - \cos z\). 故
(3) \(X = 6xy + z^2, Y = 3x^2 - z, Z = 3xz^2 - y\), 则
因此该向量场不是保守场.